Batu Bozkürk
Ankara
birinci vakit içinderda kamu kurumları “Türkiye” sözünü kullanmaya başladı. Cumhurbaşkanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nın internet sitelerinin İngilizce versiyonlarında “Presidency of the Republic of Turkey” yerine “Presidency of the Republic of Türkiye” kullanmasına geçildi. Birebir durum Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinde de gözlendi. Lakin Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı sitelerinde 26 Ocak prestijiyle “Republic of Turkey” sözü hâlâ kullanılmaya devam ediliyor.
Cumhurbaşkanlığı genelgesinde karara münasebet olarak “Türkiye ibaresinin Türk milletinin kültür, medeniyet ve kıymetlerini en uygun biçimde temsil ettiği” gösterilmiş, İrtibat Lideri Altun da “Türkiye” ismine geçilmesinin niçinini “Ülkenin kimliklenmesi, markasının daha da güçlenmesi, prestijinin daha da artması” halinde açıklamıştı. TRT World’de yayımlanan bir makalede ise değişiklikle ilgili farklı bir münasebet öne çıkarıldı. Bu da “Turkey” tabirinin İngilizce’de “hindi”, İngilizce argoda da “hüsrana uğramış”, “aptal”, “salak” manalarına gelmesiydi.
“sonucun gerisinde ‘hindi’ olduğunu düşünmüyorum”
Pekala memleketler arası bağlantılar uzmanları bu biçimde bir değişikliğe nasıl bakıyor? Bu değişimin amacına ulaşma bahtı var mı? Emekli büyükelçiler Uluç Özülker ve Faruk Loğoğlu da Cumhurbaşkanlığı genelgesini ve “Hello Türkiye” kampanyasını DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
Özülker, “ülke markasının güçlendirilmesi”nin burada tesirli olduğu görüşünde. Özülker, “Giderek güçlenen bir Türkiye var, bunu görmek lazım. Bizim eserlerimiz de dünya çapında kabul görmeye başladı. Bugün ihracatın arttığı bir ortamda mamüllerin ‘Türkiye’den gelmekte olduğunu söylemek bir şeyi değiştirmeyecek tahminen fakat, ruhsal açıdan olumludur. sonucun ardında ‘hindi’ olduğunu düşünmüyorum” lisana konuştu.
Özülker, “hindi” sıkıntısıyla ilgili “Bu mevzuyla ilgili birfazlaca karikatür Amerika’da ve dünya çapında yayınlandı. Fakat Mısır diye bir ülke var. Mısır da aslında bir nebat (bitki) ismi. Orada hiç kimse ‘Bize niçin Mısır diyorsunuz?’ demiyor” sözlerini kullandı.
Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu ise Ankara’da geçmişte de “hindi” probleminden rahatsız olan çevreler olduğunu aktardı. Loğoğlu, “Fakat ülkelerin isimlerine bakarsanız, ‘China’ İngilizce ‘porselen’ demektir. Bunun diğer örnekleri de vardır. Bu geçerli bir münasebet değil” dedi. Loğoğlu, karara marka oluşturma açısından olumlu yaklaşılabileceğini ama “ü” ve “i” harflerinin zahmet doğurabileceğine dikkat çekti.
Öteki ülkeler “Türkiye”yi kullanır mı?
Bir ülkenin isminin milletlerarası mecralarda resmi olarak değiştirilebilmesi için Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirim yapılması kural. Türkiye’nin bu bildirimi yaptığına ait bir bilgi ise çabucak hemen mevcut değil. Pekala BM’ye bildirilmesi hâlinde öteki ülkelerin bu ismi kullanımı gerekir mi? Loğoğlu, bu soruya “Evet ancak kolay olmayacaktır” karşılığını verdi:
“Kullanım yerleşene kadar bilhassa BM sistemi, milletlerarası kuruluşlar bakımından epeyce önemli ıstıraplar yaratır. Biz kendi yazılarımızda bunu kullanabiliriz, ancak mesela Almanya’yı, Fransa’yı, Amerika’yı, Rusya’yı yanıt verirken buna mecbur edemeyiz. örneğin Amerikalılar bir nota verdi, ‘Turkey’ yazdılar. Siz de ‘Bu olmadı, bunu geri veriyoruz, düzeltin’ diyeceksiniz. Bu fazlaca önemli, gereksiz ıstıraplara niye olur.”
Uluç Özülker de bunun çabucak mümkün olamayacağı görüşünde:
“Ü” harfi Latin alfabesinin kullanıldığı bir epeyce lisanda yer almıyor. “İ” harfi ise büyük yazıldığında problemlere yol açıyor. Uluç Özülker bunun bilgisayar sistemleriyle halledilebileceğini, bir meşakkat yaşanmayacağı görüşünü paylaştı. Loğoğlu ise bu durumun sorunlar yaratabileceği kanısında. Örneğin Rusya ve Japonya üzere ülkelerde külliyen farklı alfabeler kullanılıyor. Türkiye’nin Moskova ve Tokyo büyükelçiliklerinin internet sitelerine bakıldığında, Paris ve Londra büyükelçiliklerinin bilakis ‘Türkiye’ sonucunın uygulanmadığı görülüyor. Loğoğlu bu durumla ilgili, “Kendi dış teşkilatımız bile bu karara uymakta kuvvetlik çekiyor” yorumunu yaptı.
Dünyada örneği var mı?
Ülkelerde isim değişikliği kelam konusu olunca son periyottaki Çekya ve Kuzey Makedonya örnekleri veriliyor. Ancak Türkiye’deki durum bunlardan biraz farklı. Örneğin Çekya yeni isminin altı lisanda çevirisini BM’ye sunmuştu. Türkiye ise tek kullanması “Türkiye”yi benimsediğini belirtiyor.
Loğoğlu dünyada bu stil bir örneği hatırlamadığını belirtirken Özülker de Türkiye’de “Habeşistan” olarak kabul edilen Etiyopya’nın, çabucak sonrasında rica üzerine “Etiyopya” olarak değiştirildiğine dikkat çekti. Fakat burada da iki sorunun birebir örtüştüğünü söyleyebilmek mümkün değil.
1990’larda da denenmişti
Türkiye tıpkı değişimi aslında 1990’larda da denemişti. O senelerda Türk-Amerikan toplumunda okula giden çocuklar, arkadaşları tarafınca alay konusu olduklarını tabir etmiş ve akabinde “Türkiye Hindi Değildir” isimli bir kampanya başlatıldı. Gazeteci Doğan Uluç, Hürriyet’teki köşesinde bu hususta bir imza kampanyası düzenlendiğini, Türk Lisan Kurultayı’nın da 1990 yılında “Turkey” yerine, “Türkiye” kullanılması sonucu aldığını aktardı. Doğan yazısının devamında, bu değişikliğe Türk markalarının ve öbür ülkelerin de sahip çıktığını, mesela ABD Lideri George Bush’un Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’le yaptığı bir basın toplantısında “Türkiye” ismini kullandığını da yazdı. Lakin Uluç, kampanyanın sonrasındasında “ceşitli problemlerle meşgul olan devlet ve hükümet erkanının ilgisinin azalması” niçiniyle bittiğini kaydetti.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker o senelerda da bu biçimde bir değişikliğin BM’ye bildirilmediğini söylemiş oldu. Özülker, bugün bu teşebbüsün başarılı olup olmayacağı sorusuna ise “Başarılı olur bulunmasına ancak ‘Türkiye’nin halklara kadar inip benimsenmesi zor” cevabını veriyor. Loğoğlu ise “Türkiye’de biroldukca şey deneniyor, ateşleniyor ve sönüveriyor. Burada hem içeriyi birebir vakitte dış teşkilatı devreye soktuğunuz vakit geri adım atmak biraz sıkıntı olabilir. Lakin istenen sonuçları sağlar mı? Ondan şüpheliyim” değerlendirmesini yapıyor.
Ankara
birinci vakit içinderda kamu kurumları “Türkiye” sözünü kullanmaya başladı. Cumhurbaşkanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nın internet sitelerinin İngilizce versiyonlarında “Presidency of the Republic of Turkey” yerine “Presidency of the Republic of Türkiye” kullanmasına geçildi. Birebir durum Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinde de gözlendi. Lakin Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı sitelerinde 26 Ocak prestijiyle “Republic of Turkey” sözü hâlâ kullanılmaya devam ediliyor.
Cumhurbaşkanlığı genelgesinde karara münasebet olarak “Türkiye ibaresinin Türk milletinin kültür, medeniyet ve kıymetlerini en uygun biçimde temsil ettiği” gösterilmiş, İrtibat Lideri Altun da “Türkiye” ismine geçilmesinin niçinini “Ülkenin kimliklenmesi, markasının daha da güçlenmesi, prestijinin daha da artması” halinde açıklamıştı. TRT World’de yayımlanan bir makalede ise değişiklikle ilgili farklı bir münasebet öne çıkarıldı. Bu da “Turkey” tabirinin İngilizce’de “hindi”, İngilizce argoda da “hüsrana uğramış”, “aptal”, “salak” manalarına gelmesiydi.
“sonucun gerisinde ‘hindi’ olduğunu düşünmüyorum”
Pekala memleketler arası bağlantılar uzmanları bu biçimde bir değişikliğe nasıl bakıyor? Bu değişimin amacına ulaşma bahtı var mı? Emekli büyükelçiler Uluç Özülker ve Faruk Loğoğlu da Cumhurbaşkanlığı genelgesini ve “Hello Türkiye” kampanyasını DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
Özülker, “ülke markasının güçlendirilmesi”nin burada tesirli olduğu görüşünde. Özülker, “Giderek güçlenen bir Türkiye var, bunu görmek lazım. Bizim eserlerimiz de dünya çapında kabul görmeye başladı. Bugün ihracatın arttığı bir ortamda mamüllerin ‘Türkiye’den gelmekte olduğunu söylemek bir şeyi değiştirmeyecek tahminen fakat, ruhsal açıdan olumludur. sonucun ardında ‘hindi’ olduğunu düşünmüyorum” lisana konuştu.
Özülker, “hindi” sıkıntısıyla ilgili “Bu mevzuyla ilgili birfazlaca karikatür Amerika’da ve dünya çapında yayınlandı. Fakat Mısır diye bir ülke var. Mısır da aslında bir nebat (bitki) ismi. Orada hiç kimse ‘Bize niçin Mısır diyorsunuz?’ demiyor” sözlerini kullandı.
Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu ise Ankara’da geçmişte de “hindi” probleminden rahatsız olan çevreler olduğunu aktardı. Loğoğlu, “Fakat ülkelerin isimlerine bakarsanız, ‘China’ İngilizce ‘porselen’ demektir. Bunun diğer örnekleri de vardır. Bu geçerli bir münasebet değil” dedi. Loğoğlu, karara marka oluşturma açısından olumlu yaklaşılabileceğini ama “ü” ve “i” harflerinin zahmet doğurabileceğine dikkat çekti.
Öteki ülkeler “Türkiye”yi kullanır mı?
Bir ülkenin isminin milletlerarası mecralarda resmi olarak değiştirilebilmesi için Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirim yapılması kural. Türkiye’nin bu bildirimi yaptığına ait bir bilgi ise çabucak hemen mevcut değil. Pekala BM’ye bildirilmesi hâlinde öteki ülkelerin bu ismi kullanımı gerekir mi? Loğoğlu, bu soruya “Evet ancak kolay olmayacaktır” karşılığını verdi:
“Kullanım yerleşene kadar bilhassa BM sistemi, milletlerarası kuruluşlar bakımından epeyce önemli ıstıraplar yaratır. Biz kendi yazılarımızda bunu kullanabiliriz, ancak mesela Almanya’yı, Fransa’yı, Amerika’yı, Rusya’yı yanıt verirken buna mecbur edemeyiz. örneğin Amerikalılar bir nota verdi, ‘Turkey’ yazdılar. Siz de ‘Bu olmadı, bunu geri veriyoruz, düzeltin’ diyeceksiniz. Bu fazlaca önemli, gereksiz ıstıraplara niye olur.”
Uluç Özülker de bunun çabucak mümkün olamayacağı görüşünde:
“Ü” harfi Latin alfabesinin kullanıldığı bir epeyce lisanda yer almıyor. “İ” harfi ise büyük yazıldığında problemlere yol açıyor. Uluç Özülker bunun bilgisayar sistemleriyle halledilebileceğini, bir meşakkat yaşanmayacağı görüşünü paylaştı. Loğoğlu ise bu durumun sorunlar yaratabileceği kanısında. Örneğin Rusya ve Japonya üzere ülkelerde külliyen farklı alfabeler kullanılıyor. Türkiye’nin Moskova ve Tokyo büyükelçiliklerinin internet sitelerine bakıldığında, Paris ve Londra büyükelçiliklerinin bilakis ‘Türkiye’ sonucunın uygulanmadığı görülüyor. Loğoğlu bu durumla ilgili, “Kendi dış teşkilatımız bile bu karara uymakta kuvvetlik çekiyor” yorumunu yaptı.
Dünyada örneği var mı?
Ülkelerde isim değişikliği kelam konusu olunca son periyottaki Çekya ve Kuzey Makedonya örnekleri veriliyor. Ancak Türkiye’deki durum bunlardan biraz farklı. Örneğin Çekya yeni isminin altı lisanda çevirisini BM’ye sunmuştu. Türkiye ise tek kullanması “Türkiye”yi benimsediğini belirtiyor.
Loğoğlu dünyada bu stil bir örneği hatırlamadığını belirtirken Özülker de Türkiye’de “Habeşistan” olarak kabul edilen Etiyopya’nın, çabucak sonrasında rica üzerine “Etiyopya” olarak değiştirildiğine dikkat çekti. Fakat burada da iki sorunun birebir örtüştüğünü söyleyebilmek mümkün değil.
1990’larda da denenmişti
Türkiye tıpkı değişimi aslında 1990’larda da denemişti. O senelerda Türk-Amerikan toplumunda okula giden çocuklar, arkadaşları tarafınca alay konusu olduklarını tabir etmiş ve akabinde “Türkiye Hindi Değildir” isimli bir kampanya başlatıldı. Gazeteci Doğan Uluç, Hürriyet’teki köşesinde bu hususta bir imza kampanyası düzenlendiğini, Türk Lisan Kurultayı’nın da 1990 yılında “Turkey” yerine, “Türkiye” kullanılması sonucu aldığını aktardı. Doğan yazısının devamında, bu değişikliğe Türk markalarının ve öbür ülkelerin de sahip çıktığını, mesela ABD Lideri George Bush’un Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’le yaptığı bir basın toplantısında “Türkiye” ismini kullandığını da yazdı. Lakin Uluç, kampanyanın sonrasındasında “ceşitli problemlerle meşgul olan devlet ve hükümet erkanının ilgisinin azalması” niçiniyle bittiğini kaydetti.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker o senelerda da bu biçimde bir değişikliğin BM’ye bildirilmediğini söylemiş oldu. Özülker, bugün bu teşebbüsün başarılı olup olmayacağı sorusuna ise “Başarılı olur bulunmasına ancak ‘Türkiye’nin halklara kadar inip benimsenmesi zor” cevabını veriyor. Loğoğlu ise “Türkiye’de biroldukca şey deneniyor, ateşleniyor ve sönüveriyor. Burada hem içeriyi birebir vakitte dış teşkilatı devreye soktuğunuz vakit geri adım atmak biraz sıkıntı olabilir. Lakin istenen sonuçları sağlar mı? Ondan şüpheliyim” değerlendirmesini yapıyor.