Afganistan’da açlık tehlikesi: ‘Kimse fakirleri umursamıyor, konuta ekmek götüremiyoruz’

UyduYayini

Global Mod
Global Mod
Kabil, yeni hayatının şekillenmesini bekleyen bir kent. Biroldukça şey, yeni Taliban idaresindeki başkanların isteklerine, süreksiz heveslerine bağlı. Lakin şu an ülkenin yaşadığı krizlerin en berbatı açlık tehlikesi.

Kentin çoğunluğunu oluşturan fakir kesim, aç kalmamak için birkaç dolara denk gelen birkaç yüz Afgani biriktirme kederinde.

Yüklü ölçüde dış yardım alan ülkede milyonlarca kişi yoksulluk çekiyor. Evvelki iktidardan arta kalan yaklaşık 9 milyar dolarlık para, Amerikalılar tarafınca Taliban’ın eline geçmemesi için merkez bankası rezervlerinde dondurulmuş durumda.

Yüzlerce inşaat çalışanı, sabaha karşı ellerine aletlerini alıp gittikleri Kabil’in açık hava pazarında o günün yevmiyesini kazanabilmek için iş bekliyor.

Kentteki büyük inşaatlar durdu. Bankalar kapalı. Dışarıdan gelen paranın musluğu kapatıldı. Geriye kalan ise sadece birkaç damla.

BBC Pazarda her gün bekleyen çalışanlardan sırf birkaçı iş bulabiliyor.

Pazarda bekleyenlerden sırf birkaçı iş alabiliyor. Geri kalanı öfkeli. Bekleyenler içinden Hayat Han isimli personel ülkenin servetinin son 20 yılda yolsuzluk yapan seçkinler tarafınca çalındığını söylüyor öfkeyle:

“Varlıklı olanlar sırf kendilerini düşünüyor, fakirleri değil. Bir ekmek bile alamıyorum. İnanın bana, bir dolar bile bulamıyorum. Zenginler ise Batı’nın gönderdiği yardım paralarını ceplerine indiriyorlar.

“Hiç kimse fakirleri umursamıyor. Dışarıdan yardım geldiğinde iktidardakiler paraları yakınlarına veriyor, fakirlere değil.”

‘Amerika aldığı paraları geri versin’

Bir ofiste işi olduğu için şanslı sayılan Muhammed Enver, inşaat personelleriyle yaptığım röportajları dinlemek için evvel yanımda durdu, daha sonra o da lafa girdi. İngilizce olarak Amerikalıları hırsızlık yapmakla suçladı:

“Allah’ın isteği için Amerika’ya Afgan hükümetinden aldıkları paraları geri vermeleri davetinde bulunuyoruz. Bu para Afganistan’ın bir daha inşası için kullanılmalı.”

BBC Hayat Han, Batı’nın Afganistan’a gönderdiği yardım paralarını zenginlerin çaldığını söylemiş oldu.

Tam o sırada gür, siyah sakallı bir Taliban yetkilisi müdahale etti. Bize, tehlikeli olduğu için bölgeyi terk etmemizi söylemiş oldu.

Rastgele bir tehdit hissetmemiştim lakin tartışmanın yeri ve vakti değildi. Yetkilinin yanında Amerikan ordusunun kullandığı usul güneş gözlüğü takan ve elinde ABD üretimi taarruz tüfeği taşıyan bir Taliban müdafaası vardı.

Taliban’ın savaşçıları, İslami Buyrukluk olarak ismini değiştirdikleri cumhuriyetin başşehrinde pek sık görünüyor. Havaalanında Amerikan üniformaları giyiyorlardı.

Kent ortasında ise genelde şalvar ve siyah sarık üzere klâsik kıyafetleri kullanıyorlar. Hepsinin elinde atak tüfekleri var.

BBC Taliban muhafazaları Kabil’de devriye geziyor.

Besin meblağları yükseliyor

Geçen hafta Kabil’de en çok duyduğum zahmet besin fiyatlarındaki artış ve ebeveynlerin çocuklarını besleyecek yiyecek bulamamalarıydı. Besin meblağları yükseliyor. Milyonlarca kişi ailelerine yiyecek yemek götürmekte zorlanıyor.

Dünya Besin Programı’na (WFP) nazaran Afganların yaklaşık %93’ü kâfi besine sahip değil. Taliban geçen ay denetimi ele geçirmedilk evvel bu oran %80’di.

Kentin genelinde ufak pazarlar oluşmuş. Eski Afganistan’dan toplayabildikleri ufak tefek pahalı eşyalarını satıp, nakit paraya, sıklıkla da besine dönüştürmeye çalışıyorlar.

İnsanların meskenlerinden eşyalarını taşıyan el otomobilleri gördüm. Kıymetli halılar, televizyonlar, çanak çömlek, çatal, bıçak taşıyorlardı. Bir kişi yapay bitki satıyordu. Satanlar epeyce, alanlar azdı. Çoğunluğun nakit parası yok. İkinci el pazarlarında çaresizlik hakimdi.

BBC

Açlık başlı başına bir felaket

şahsi özgürlüklere, kız çocukların eğitimine, bayanların çalışma haklarına yönelik tehditler dünya çapında kınandı. Lakin yatağa aç gidilecek olması, başlı başına bir felaket.

Afganlara yardım etmek isteyen fakat Taliban’ı reddeden ülkeler büyük bir çıkmazla karşı karşıya. İnsanların çalışabilmeleri, para kazanabilmeleri, yaşayabilmeleri ve yiyecek yemekleri olabilmesi için Taliban’ın Afganistan’da dengeli bir devlet inşa etmesi gerekiyor.

Fakat Taliban’la savaşan ABD, İngiltere ve başka ülkeler eski düşmanlarının ‘başarılı’ görünmelerine niye olacak hiç bir şeyi hazmedemez.

Alternatifi daha berbat olabilir; beşerler için daha fazla sefalet, daha fazla mülteci, daha fazla yetersiz beslenen çocuklar, Afganistan’ın bir daha bir ‘başarısız devlet’ olması ve cihatçı militanlar için bir fırsat alanı.

40 yıllık savaşın yarattığı yaranın izlerini hem kentin fazlaca haricinde, uzağında yaşayanlar birebir vakitte burada yaşayan aileler taşıyor. Savaş, hepsinin kıssasını noktalıyor.

Bir aile yaşananlardan bıkıp Pakistan’a gitmeye karar vermiş. Daireleri neredeyse bomboş. Pakistan’a gidebilmek için sahip olduklarını ikinci el pazarlarında satmışlar.

İsmini vermeyeceğim anne, ailenin konuta ekmek getiren tek üyesiymiş. Öğrencilere elektrik mühendisliği dersleri veriyormuş. Eğitim nazaranvlilerinin hepsi erkek, Taliban da artık onun çalışmasına müsaade vermemiş, en genç kızlarının eğitimi de durmuş.

İtidalli ve kararlıydı ancak konutunu terk etme sonucu almak sıkıntı oldu mu diye sorduğumda sesi değişti, hıçkırıklara boğuldu.

“Çok üzgünüm. Gitme sonucu aldığımdan günden beri kalbim yanıyor. Nasıl yaparım, ne yaparım?

“Kalırsak çalışmamıza yahut eğitim görmemize müsaade vereceklerini sanmıyorum. Ailemi nasıl geçindiririm? Ben açlığa tahammül ederim. Fakat çocuklarımın aç kalmasına katlanamam.”

Yolsuzluk sarmalındaki bir devlette kurdukları kırılgan hayaller, yabancı destekçilerin gitmesiyle büsbütün yok oldu.

Afganistan’ın yeni krizi artık ömrün temel gereksinimlerinin karşılanmasıyla ilgili: Besin, güvenlik ve umut. Ülkeden ayrıldıklarında da, çaresizlik ve öfke.
 
Üst