AYM, tarihi Suriçi’ndeki ivedi kamulaştırmada hak ihlâli görmedi

UyduYayini

Global Mod
Global Mod
Alican Uludağ

Anayasa Mahkemesi, Diyarbakır’daki Sur’da binlerce kişiyi yerinden eden kamulaştırma sonucunı anayasaya uygun buldu, hak ihlâli tespit etmedi.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Diyarbakır’ın tarihi Suriçi bölgesinin Bakanlar Konseyi sonucuyla evvel riskli alan ilan edilip, akabinde bölgede bulunan 6 bin 292 taşınmazın tez kamulaştırılmasının “mülkiyet hakkını” ihlâl etmediğine hükmetti. Yüksek Mahkeme, bölgede taşınmazı kamulaştırılan Refike Gündüz’ün “göç etmek zorunda kaldım, komşularımdan, geçmişimden koparıldım” diyerek özel ömrüne hürmet hakkının ihlâl edildiği argümanını ise “kabul edilemez” buldu. Mahkeme, bununla ilgili “delil” toplama nazaranvinin olmadığını savundu.

Tüzel süreç nasıl işledi?

Kentsel SİT alanı olan Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki tarihi Suriçi bölgesi, Bakanlar Heyeti sonucuyla 2012 yılında riskli alan ilan edildi. Riskli alan içerisinde bulunan 7 bin 714 taşınmazdan 6 bin 292 tanesi hakkında Bakanlar Konseyi tarafınca 2016’da kamulaştırma sonucu verildi. Bakanlar Şurası, kamulaştırmayı dört farklı niçine dayandırdı: Riskli yapı stoku ortasında yaşayan nüfusun can ve mal güvenliğinin sağlanması ve afet risklerinin ortadan kaldırılması, Suriçi bölgesinin yapı ve kültür bütünlüğünü bozan yapıların dokuya uyumlu hale getirilmesi, kültür varlıklarının onarımının yapılması ve terör olayları kararında ziyan nazarann yapıların yıkım ve yenileme süreçlerinin gerçekleştirilmesi.

Bölgede taşınmazı olan Refike Gündüz’ün içinde bulunduğu 61 kişi, çabuk kamulaştırma sonucuna karşı dava açtı. Danıştay 6. Daire, açılan iki davada kamulaştırma sonucunın yürütmesinin durdurulması ve iptali taleplerini reddetti.

Refike Gündüz, bunun üzerine Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulunarak mülkiyet hakkı ve adil yargılanma hakkını ihlâl edildiğini kaydetti. Müracaatta, tez kamulaştırma sonucu alınırken keşif yapılması gerekirken yapılmadığı, yalnızca yönetimin tek taraflı raporları ile riskli alan sonucunın temel alındığı açıklandı.

AYM’den ihlâl yok sonucu

AYM İkinci Kısım, yaptığı kıymetlendirme kararında mülkiyet hakkının ihlâl edilmediğine karar verdi. Bakanlar Şurası sonucunın dört farklı niçine dayandığına işaret edilen kararda, “Bu niçinle kanunda öngörülen çabukluk halinin gerçekleştiği” savunuldu. Danıştay’ın ret sonucunın kâfi ve ilgili münasebet içerdiği belirtilen kararda, kamulaştırma sonucuna destek olan olguların yönetim tarafınca ortaya konulduğu ve yargısal incelemeden geçerek hukuka uygun bulunduğu savunuldu. Kararda, “Anayasa Mahkemesi’nin ferdi müracaatta Danıştay Daire ve Kurulu’nun bariz takdir yanılgısı yahut rastgele bir keyfilik içermeyen bu husustaki takdirine müdahale etmesi mümkün değildir” denildi.

Sonuç olarak ivedi kamulaştırma sonucunın müracaatçıya şahsî olarak çok ve sıra dışı bir külfet yüklemediği savunulan kararda, “Bir öbür tabir ile müracaatçının mülkiyet hakkının korunması ile kamu faydası içinde olması gereken adil istikrar bozulmamış olup, mülkiyet hakkına yapılan müdahale ölçülüdür” tabiri kullanıldı.

AYM ‘zorla göçü’ incelemedi

Refike Gündüz, müracaatında muhafaza maksatlı imar planında alanda bulunan nüfus ve klasik dokunun göz arkası edildiğini, uygun konut temin edilmediği için göç etmek zorunda kaldığını, bu biçimdece komşularından, geçmiş yaşantılarından koparıldığını belirterek, “özel hayata hürmet hakkının” ihlâl edildiğini de ileri sürdü.

Fakat Anayasa Mahkemesi, müracaatın bu kısmının aslını incelemeden “açıkça destekten mahrum bularak” kabul edilemez olduğuna hükmetti. Kararda, şu kıymetlendirme yapıldı:

“Anayasa Mahkemesi’nin müracaatçının yerine geçerek ihlal argümanlarını gerekçelendirme, olay ve olguları ortaya koyma ve kanıt toplama nazaranvi ve yükümlülüğü bulunmamaktadır. Kelam konusu yükümlülükler müracaatçıya aittir.”

© Deutsche Welle Türkçe
 
Üst