Etiyopya’nın Tigray bölgesinde halk, isyancı güçlerin bölgenin idare merkezi Mekelle’yi hükümet güçlerinden geri alıp, ilerlemeye devam etmesini kutluyor.
Etiyopya hükümeti ise ateşkes ilan etti fakat çabucak hemen çatışmanın sona erip ermediği aşikâr değil. Tigray’da olan bitenler yalnızca Etiyopya değil tüm Doğu Afrika ülkeleri için büyük kıymet taşıyor.
Son birkaç yıldır iktisadı büyüyen ve demokratik bir siyasi sistemi hayata geçirme yolunda adımlar atan Etiyopya olumlu haberlerle dünya gündemine girdi. Bu, onlarca yıl dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Etiyopya için fazlaca değerli bir değişiklikti.
Ama şu anda kuzeydeki Tigray bölgesinde askeri çatışmalar ve insanı bir kriz durumu yaşanıyor ve bu durum Etiyopya’nın haricinde, komşularını da önemli biçimde etkileyebilir.
Mekelle nasıl el değiştirdi?
İsyancılar 29 Haziran Salı günü Mekelle’yi ele geçirdi. Kent, Kasım ayından bu yana hükümet güçleri tarafınca denetim ediliyordu. İsyancıların girişi daha sonrasında kent sokaklarında kutlamalar yapıldığı haberleri geliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin verdiği bilgiye nazaran isyancılar bununla yetinmeyip, 140 kilometre kadar kuzey-batıdaki Shire kasabasına da girdiler.
Etiyopya hükümeti 8 aydır devam eden çatışmalarda ateşkes ilan ettiğini deklare etti lakin isyancılar “düşmanları Tigray’dan sürmeye” kelam verdiklerini söylüyorlar. Tigray’dan bağlantının kesik olması niçiniyle sağlıklı haber alınamıyor.
Tigray’daki çatışmalar hangi boyutta?
Merkezi hükümet Tigray’la ilgili bir haber karartması uyguluyor lakin çatışmalarda binlerce insanın öldüğü ve iki milyonu aşkın insanın konutundan, yurdundan olduğu varsayım ediliyor.
BM, 5 milyonu aşkın insanın acil besin muhtaçlığı ortasında olduğunu ve en az 350 bin kişinin açlıkla yüzyüze olduğunu söylüyor. Etiyopya hükümeti ise durumun BM’nin deklare ettiğı üzere vahim olduğunu kabul etmiyor.
Taraflar birbirlerini insan haklarını ihlal etmek ve toplu katliamlarla suçluyor.
Tigray’ın yapısı
122 milyon nüfuslu Etiyopya’da, Tigray bölgesinde yaklaşık 7 milyon kişi yaşıyor.
Tigraylılar Oromo ve Amharalardan daha sonra ülkedeki üçüncü büyük etnik toplumu oluşturuyor.
Etiyopya etnik ayrımlara nazaran büyük ölçüde özerk 10 eyalete bölünmüş bulunuyor fakat federal bir merkezi devlet ve kurumları da var.
Etiyopya’nın son imparatoru Haile Selasiye’nin 1974 yılında bir darbe ile devrilmesini izleyen uzun askeri idare ve iç savaş periyodunda ağır yaralar alan bu bölgede merkezi hükümete karşı derin bir hoşnutsuzluk var.
Tigray, 1 milyondan fazla kişinin öldüğü ve 2 milyonu aşkın insanın göç etmek zorunda kaldığı 1983-1985 senelerındaki büyük kıtlığın merkezindeydi.
Onlarca yıl devam eden nazarance istikrar devrinin akabinde, 2020 yılının Kasım ayında Tigray bölgesel idaresi ile federal hükümet güçleri içinde çatışmalar patlak verdi.
Getty Images
Taraflar niye çatışıyor?
Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) isimli milis örgütlenmesi, 1991 yılında hükümeti deviren ittifakın bir kesimiydi.
Bu yapı, Nobel Barış Mükafatı sahibi Başbakan Abiy Ahmed’in, TPLF’nin katılmayı reddettiği yeni bir koalisyon hükümeti kurduğu 2019 yılına kadar tesirli olmayı sürdürdü.
Tigray’da iktidarını sürdüren Halk Kurtuluş Ordusu geçen yıl Eylül ayında, Ahmet hükümetinin ulusal seviyede Covid-19 salgını niçiniyle seçimleri erteleme sonucunı tanımayarak seçimlere gitti.
İki ay daha sonra TPLF birlikleri bölgedeki Etiyopya ordusuna ilişkin bir üsse taarruz düzenledi. Federal hükümet de karşılık olarak Tigray’a karşı büyük bir askeri harekata girişti.
Tigray’daki çatışma Doğu Afrika’da istikrarı nasıl etkileyebilir?
Krizin tesiri Etiyopya hudutlarını aşıyor.
Çatışmalardan kaçan binlerce kişi Sudan’a geçti.
Komşu Eritre’nin ordusu, şu anda Tigray’daki statüleri net olmamasına karşın, geçen yıl Kasım ayında, bölgede isyancılara karşı Etiyopya ordusunu destekledi.
Ayrıyeten merkezi hükümetinin Tigray’a odaklanması, Etiyopya’nın, komşu Somali’de hükümetin El Şebab milislerine karşı yürüttüğü çabaya verdiği takviyenin zayıflamasına yol açabilir.
Bölge uzmanı Raşid Abdi, “Çatışma şimdiden bölgesel bir boyut taşıyor” diyor.
Abdi üzere düşünen birtakım uzmanlar bu çatışmanın Etiyopya devletini güçsüz düşüreceğini ve bunun da bölgesel tesirleri olacağını savunuyor.
Örneğin farklı etnik toplumların yaşadığı ülkede öteki kümelerin da merkezi idareye karşı ayaklanabileceğinden kelam ediyorlar.
Çatışmaların başlamasından bir gün daha sonra gerginliği yatıştırmaya çalışan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Etiyopya’nın istikrarı bütün bir Somali yarımadası bölgesi açısından önemli” demişti.
Getty Images
Memleketler arası toplum ne diyor?
İngiltere ve ABD ile İrlanda, Tigray’da yaşananlar daha sonrası BM Güvenlik Kurulu’nu acil toplantıya çağırdı.
Salı günü ABD Dışişleri Bakanlığı’nın üst seviye yetkilisi Robert Godec, Washington’un Tigray’da “korkunç savaş suçları” işlenmesine seyirci kalmayacağını söylemiş oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da ateşkes ilanının “çatışmayı durduracak, kabahat işlenmesine son verecek ve insani yardımın engellenmeden akmasını sağlayacak” adımların yolunu açarsa olumlu olabileceğini kaydetti.
BM Genel Sekreteri Guterres Pazartesi günü, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile konuştuğunu ve ateşkesten umutlu olduğunu söylemişti.
Etiyopya hükümeti şu ana kadar “diplomatik müdahale” tekliflerine direndi. Onun yerine dünyayı bunun ülkenin iç sorunu olduğuna ikna etmeyi amaçlayan bir memleketler arası kampanya yürüttü.
Hükümet Tigray’daki harekatını “Etiyopya’nın anayasal sistemini yıkmayı hedefleyen bir kümeye karşı yürütülen bir “kolluk operasyonu” olarak tanımlıyor.
Etiyopya hükümeti ise ateşkes ilan etti fakat çabucak hemen çatışmanın sona erip ermediği aşikâr değil. Tigray’da olan bitenler yalnızca Etiyopya değil tüm Doğu Afrika ülkeleri için büyük kıymet taşıyor.
Son birkaç yıldır iktisadı büyüyen ve demokratik bir siyasi sistemi hayata geçirme yolunda adımlar atan Etiyopya olumlu haberlerle dünya gündemine girdi. Bu, onlarca yıl dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Etiyopya için fazlaca değerli bir değişiklikti.
Ama şu anda kuzeydeki Tigray bölgesinde askeri çatışmalar ve insanı bir kriz durumu yaşanıyor ve bu durum Etiyopya’nın haricinde, komşularını da önemli biçimde etkileyebilir.
Mekelle nasıl el değiştirdi?
İsyancılar 29 Haziran Salı günü Mekelle’yi ele geçirdi. Kent, Kasım ayından bu yana hükümet güçleri tarafınca denetim ediliyordu. İsyancıların girişi daha sonrasında kent sokaklarında kutlamalar yapıldığı haberleri geliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin verdiği bilgiye nazaran isyancılar bununla yetinmeyip, 140 kilometre kadar kuzey-batıdaki Shire kasabasına da girdiler.
Etiyopya hükümeti 8 aydır devam eden çatışmalarda ateşkes ilan ettiğini deklare etti lakin isyancılar “düşmanları Tigray’dan sürmeye” kelam verdiklerini söylüyorlar. Tigray’dan bağlantının kesik olması niçiniyle sağlıklı haber alınamıyor.
Tigray’daki çatışmalar hangi boyutta?
Merkezi hükümet Tigray’la ilgili bir haber karartması uyguluyor lakin çatışmalarda binlerce insanın öldüğü ve iki milyonu aşkın insanın konutundan, yurdundan olduğu varsayım ediliyor.
BM, 5 milyonu aşkın insanın acil besin muhtaçlığı ortasında olduğunu ve en az 350 bin kişinin açlıkla yüzyüze olduğunu söylüyor. Etiyopya hükümeti ise durumun BM’nin deklare ettiğı üzere vahim olduğunu kabul etmiyor.
Taraflar birbirlerini insan haklarını ihlal etmek ve toplu katliamlarla suçluyor.
Tigray’ın yapısı
122 milyon nüfuslu Etiyopya’da, Tigray bölgesinde yaklaşık 7 milyon kişi yaşıyor.
Tigraylılar Oromo ve Amharalardan daha sonra ülkedeki üçüncü büyük etnik toplumu oluşturuyor.
Etiyopya etnik ayrımlara nazaran büyük ölçüde özerk 10 eyalete bölünmüş bulunuyor fakat federal bir merkezi devlet ve kurumları da var.
Etiyopya’nın son imparatoru Haile Selasiye’nin 1974 yılında bir darbe ile devrilmesini izleyen uzun askeri idare ve iç savaş periyodunda ağır yaralar alan bu bölgede merkezi hükümete karşı derin bir hoşnutsuzluk var.
Tigray, 1 milyondan fazla kişinin öldüğü ve 2 milyonu aşkın insanın göç etmek zorunda kaldığı 1983-1985 senelerındaki büyük kıtlığın merkezindeydi.
Onlarca yıl devam eden nazarance istikrar devrinin akabinde, 2020 yılının Kasım ayında Tigray bölgesel idaresi ile federal hükümet güçleri içinde çatışmalar patlak verdi.
Getty Images
Taraflar niye çatışıyor?
Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) isimli milis örgütlenmesi, 1991 yılında hükümeti deviren ittifakın bir kesimiydi.
Bu yapı, Nobel Barış Mükafatı sahibi Başbakan Abiy Ahmed’in, TPLF’nin katılmayı reddettiği yeni bir koalisyon hükümeti kurduğu 2019 yılına kadar tesirli olmayı sürdürdü.
Tigray’da iktidarını sürdüren Halk Kurtuluş Ordusu geçen yıl Eylül ayında, Ahmet hükümetinin ulusal seviyede Covid-19 salgını niçiniyle seçimleri erteleme sonucunı tanımayarak seçimlere gitti.
İki ay daha sonra TPLF birlikleri bölgedeki Etiyopya ordusuna ilişkin bir üsse taarruz düzenledi. Federal hükümet de karşılık olarak Tigray’a karşı büyük bir askeri harekata girişti.
Tigray’daki çatışma Doğu Afrika’da istikrarı nasıl etkileyebilir?
Krizin tesiri Etiyopya hudutlarını aşıyor.
Çatışmalardan kaçan binlerce kişi Sudan’a geçti.
Komşu Eritre’nin ordusu, şu anda Tigray’daki statüleri net olmamasına karşın, geçen yıl Kasım ayında, bölgede isyancılara karşı Etiyopya ordusunu destekledi.
Ayrıyeten merkezi hükümetinin Tigray’a odaklanması, Etiyopya’nın, komşu Somali’de hükümetin El Şebab milislerine karşı yürüttüğü çabaya verdiği takviyenin zayıflamasına yol açabilir.
Bölge uzmanı Raşid Abdi, “Çatışma şimdiden bölgesel bir boyut taşıyor” diyor.
Abdi üzere düşünen birtakım uzmanlar bu çatışmanın Etiyopya devletini güçsüz düşüreceğini ve bunun da bölgesel tesirleri olacağını savunuyor.
Örneğin farklı etnik toplumların yaşadığı ülkede öteki kümelerin da merkezi idareye karşı ayaklanabileceğinden kelam ediyorlar.
Çatışmaların başlamasından bir gün daha sonra gerginliği yatıştırmaya çalışan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Etiyopya’nın istikrarı bütün bir Somali yarımadası bölgesi açısından önemli” demişti.
Getty Images
Memleketler arası toplum ne diyor?
İngiltere ve ABD ile İrlanda, Tigray’da yaşananlar daha sonrası BM Güvenlik Kurulu’nu acil toplantıya çağırdı.
Salı günü ABD Dışişleri Bakanlığı’nın üst seviye yetkilisi Robert Godec, Washington’un Tigray’da “korkunç savaş suçları” işlenmesine seyirci kalmayacağını söylemiş oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da ateşkes ilanının “çatışmayı durduracak, kabahat işlenmesine son verecek ve insani yardımın engellenmeden akmasını sağlayacak” adımların yolunu açarsa olumlu olabileceğini kaydetti.
BM Genel Sekreteri Guterres Pazartesi günü, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile konuştuğunu ve ateşkesten umutlu olduğunu söylemişti.
Etiyopya hükümeti şu ana kadar “diplomatik müdahale” tekliflerine direndi. Onun yerine dünyayı bunun ülkenin iç sorunu olduğuna ikna etmeyi amaçlayan bir memleketler arası kampanya yürüttü.
Hükümet Tigray’daki harekatını “Etiyopya’nın anayasal sistemini yıkmayı hedefleyen bir kümeye karşı yürütülen bir “kolluk operasyonu” olarak tanımlıyor.