Bedel Akal
Türkiye’de son senelerda artan anti-demokratik uygulamalar niçiniyle AB ile bağlar çıkmaza girerken, üyelik süreci de fiilen rafa kalktı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, insan haklarına hürmet, çoğulcu demokrasi ve hukuk devletinin gerilemesine yol açan siyasetleri, Türkiye’yi AB üyelik maksadından uzaklaştırırken, Avrupa ülkeleriyle siyasi ilgiler de zora girdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala’nın tahliye edilmesi sonucunı uygulamamakta direnmesi Türkiye’yi, Avrupa Kurulu’nda oy hakkının ya da üyeliğinin askıya alınmasından, üyelikten çıkarmaya kadar gidebilecek bir yaptırım süreciyle karşı karşıya getirdi.
Avrupa başşehirlerinde Seyahat davasının tek tutuklusu olan Osman Kavala, Türkiye’de sivil toplumun “sistematik” olarak kriminalize edilmesinin örneklerinden biri olarak görülüyor.
Sivil toplum ve muhalefet üstündeki baskı ve hak ihlallerinin önemli ve daima bir nitelik kazanması, Türkiye’nin AB ile ilgilerinde de keskin bir yol ayrımı telaşını artırıyor.
birebir vakitte, “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değil” telaffuzunun çoğunlukla lisana getirildiği Avrupa başşehirlerinde, yeni bir iktidarla demokratik ıslahat sürecinin bir daha canlanabileceği umudu korunuyor.
Bağlar sivil toplum ile güçlendirilebilir mi?
Almanya’nın saygın niyet kuruluşlarından Siyaset ve Bilim Vakfı (SWP) bünyesindeki Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS) yayımladığı yeni bir raporda, bu kritik süreçte, AB ile Türkiye içinde, gençler ve sivil toplumlar içinde diyaloğun güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
Akademisyenler Bezen Balamir Coşkun, Cihan Dizdaroğlu, Dimitrios Triantaphyllou tarafınca kaleme alınan makalede, Avrupa ile Türkiye içinde toplumlar içinde yanlış anlamaların önlenmesi, önyargıların giderilmesi, karşılıklı anlayışın geliştirilmesi için bu cins programların kıymetli katkılar sağladığına işaret edildi.
Raporda, bilhassa son devirde krizlerle bir arada karşılıklı güvensizliğin arttığı, halklar içinde inancın bir daha inşası için de sivil toplum diyaloğunun kilit değer taşıdığı açıklandı.
Rapor, CATS’ın, “Avrupa Güvenliği için hem partner hem sorun olarak Türkiye” isimli projesi kapsamında hazırlandı ve “Gençlik ve sivil toplum içinde diyalog ve inanç inşası” başlığıyla yayımlandı.
“kuvvetli bir sivil toplum var”
Raporu kaleme alan milletlerarası bağlar uzmanlarından, İzmir Siyasetler Merkezi Koordinatörü Doçent Dr. Bezen Balamir Coşkun, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “AB ile Türkiye münasebetleri, son senelerda daima krizlerle gündemde yer alıyor. Lakin daha uygun bir gelecek umudu var ise, ki bu var, bu nüve, gençlik, sivil toplum içinde olan diyalogdan ortaya çıkacak ve gelişecek” dedi.
Türkiye’de kuvvetli bir sivil toplum olduğunu vurgulayan Balamir Coşkun, “Türkiye’de konjonktür ne olursa olsun, ne kadar baskı görürse görsün yılmayan dirençli bir sivil toplum yapısı var. Bilhassa AB’den ve öteki memleketler arası kuruluşlardan gelen takviyeler kıymetli bir kaynak oluşturuyor. Bu yüzden sivil toplum genelinde ve gençlik çalışmaları özelinde bu çalışmaların muhakkak desteklenmesi gerekiyor” değerlendirmesini aktardı.
“Destek artırılmalı”
Lakin son senelerda Türkiye’nin AB’den uzaklaşmasına yol açan siyasi gelişmeler AB’nin, üyelik müzakereleri kapsamında sağladığı IPA isimli iştirak öncesi mali yardımlarda kesintiye gitmesini birlikteinde getirdi.
Müzakere sürecinin artık fiilen askıda olması, son gelişmeler ışığında da resmen durdurulması ihtimalinin bulunması, sivil toplum ve gençlik projelerine sağlanan dayanakla ilgili tasaya yol açıyor.
AB’nin bu mali kaynaklarda gittiği kesintilerden en epey sivil toplum ve gençlik programlarının etkilendiğine dikkat çeken Balamir Coşkun ise şunları söylemiş oldu:
“Dünyanın bir epeyce ülkesine olduğu üzere Türkiye’de de şayet hükümet yanlısı bir sivil toplum örgütü değilseniz epeyce yalnız kalabiliyorsunuz. Bu niçinle sivil toplumun Türkiye’nin demokratikleşmesi alanında yaptığı çalışmaların AB fonlarıyla desteklenmeye devam edilmesi, hatta cesaretlendirici düzeyde artırılması gerekiyor.”
AB-Türkiye ilgilerindeki tansiyonlara karşın tarafların bir epeyce alanda bir arada çalışmalarını gerektirecek ortak çıkarları da bulunduğuna işaret eden Balamir Coşkun, değerlendirmesini şu biçimde tamamladı:
“Ne AB Türkiye’ye ne Türkiye AB’ye sırtını dönebilir. 60’lı senelerdan bu yana, sıkıntı, inişli çıkışlı periyotlar yaşanmış olsa da her iki tarafta da, hem akademide hem sivil toplumda tıpkı vakitte bürokraside, ilgilerin devam etmesi için canla başla çalışan beşerler var. Bunlar göz gerisi edilemez, edilmemelidir.”
“Siyasi momentum gelene kadar takviye artırılmalı”
Türkiye-AB bağlarını yakından takip eden isimlerden olan Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Forumu Genel Sekreteri Laura Batalla Adam da siyasi tansiyonların süreceğine işaret etti, buna karşın AB ve üye ülkelerin, Türkiye ile sivil toplum ve gençlik programlarına takviyesini güçlendirerek sürdürmesi gerektiğini söylemiş oldu.
Demokrasideki gerileme niçiniyle Türk Hükümeti’ne sağlanan IPA fonlarının kesintiye uğradığını, AB’nin mali kaynakların bir kısmını direkt sivil topluma aktarmaya yöneldiğine işaret eden Batalla Adam, “Bu yolla bir istikrar sağlanmaya çalışıldı. Lakin ne yazık ki sağlanan kaynaklar azaldı. Tansiyonlardan kaynaklı bu kesinti sivil toplumu da olumsuz etkiledi ve artık daha fazla kesintiye gidilmemesi büyük kıymet taşıyor” dedi.
Türkiye’nin AB’nin gençlik, inovasyon, araştırma ve geliştirme üzere bir epeyce programında yer aldığını, bu alandaki işbirliği ve diyalog uğraşlarının artırılması gerektiğini vurgulayan Batalla Adam, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Siyasi bahislerin görüşülmesi için uygun siyasi momentum gelene kadar, sivil toplum temaslarının, karşılıklı ziyaretin, gençlik değişim programlarının güçlendirilmesi gerekiyor. Ne yazık ki koronavirüs salgını da karşılıklı ziyaret ve temasları etkiledi lakin kuvvetliklere karşın bunların sürdürülmesi büyük ehemmiyet taşıyor.”
“Değişim içeriden gelecek”
Türkiye’de artan otoriterleşme en epeyce sivil toplum aktörlerini etkiliyor. Türkiye-AB bağları ve AB’nin sivil topluma dayanağı alanında çalışmalar yürüten Dr. Özge Zihnioğlu, bu niçinle sivil toplum aktörlerinin direncinin güçlendirilmesi gerektiğini söylemiş oldu.
Liverpool Üniversitesi Siyaset Kısmı’ndan Zihnioğlu, Türkiye’deki mevcut periyodun geçeceğine olan inancını vurgulayarak, “Türkiye’de demokrasi ve insan hakları alanındaki değişim içeriden gelecek. Dışarıdan sivil toplumu ya da farklı aktörleri destekleyerek değişimin gelmesi mümkün değil. Bu niçinle sivil toplum desteklenmeli derken kastettiğim şey, otoriterlik periyodunda bir değişim olana kadar, ki olacak, o an gelene kadar sivil toplumun ayakta durabilmesi için direncinin artırılmasına dönük takviye verilmeli” görüşünü aktardı.
İnsan kaynağı çıkışı büyük kayıp
Türkiye’de bilhassa hak temelli sivil toplum kuruluşlarında çalışmanın artık bir risk olarak algılanmaya başlandığını, bu kümelerde son devirde değerli bir insan kaynağını çıkışı olduğuna işaret eden Zihnioğlu, “Uzun müddette yetişen, birikim ve deneyime sahip, kurumsal hafızası olan insanların diğer yerlerde iş aramaya başlaması, sivil toplum için fazlaca büyük bir sorun ve kayıp. Bu insanların tutunabiliyor olması gerekiyor” dedi.
AB’nin projelere dayanak verdiğini fakat hak temelli örgütlerin mevcut konjonktür niçiniyle artık projeleri hayata geçirmekte zorlanabildiğine işaret eden Zihnioğlu, “Bu süreçte sivil toplum örgütleri ya da bağımsız medya kuruluşlarının sürekliliklerini sağlayabilmeleri ve insan kaynağı yetiştirebilmesi için kaynak sağlanmalı” diye konuştu.
‘Diyalog teşvik edilmeli’
Zihnioğlu ayrıca cumhurbaşkanlığı hükümet süreci ile bir arada sivil toplumun siyaset imal sürecine etkisinin azaldığına işaret ederken, “Meclis siyaset imal sürecinde fonksiyonsuz hale gelince, sivil toplumun tesir alanı azaldı. Bu niçinle AB, farklı altyapı projeleri için kamu kurumlarına mali kaynak sağlarken, daha geniş tabanlı, sivil toplumun bir daha siyaset üretim sürecine dahil edilmesini sağlayacak kriterleri koşul koşabilir. Bu, kamu kurumu çalışanları ile sivil toplum içindeki önyargıların giderilmesini sağlayacak diyalog platformlarının oluşmasını da sağlayabilir” dedi.
Son devirde farklı alanda çalışan sivil toplum kuruluşları ile mahallî idareler, siyasi partiler ve odaların daha sık bir ortaya geldiğini gözlemlediğini söyleyen Zihnioğlu, AB’nin sağladığı fonlarla bu diyaloğu daha da teşvik edebileceğini kaydetti.
Hala bakanlıklarda, kamu kurumlarında özveriyle çalışan bürokratlar olduğunu, Türkiye’nin kazanılması için kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşlarının diyaloğunu teşvik edecek süreçler öngörülmesi gerektiğini vurgulayan Zihnioğlu, fonların politize bulunmasına yol açacak adımlardan da mümkün mertebe kaçınılması gerektiğini vurguladı.
Özge Zihnioğlu, “AB fonlarının tahsisinde Türkiye’de AB Başkanlığı üzere Türkiye’deki kamu kurumlarının bir biçimde bu fotoğrafın ortasında olması sağlanmalı” dedi.
Almanya da takviyesini artıracak
Bu ortada Aralık ayında bakılırsave başlayan yeni Alman Hükümeti de Türkiye’de gençler ve sivil toplumun güçlendirilmesine takviyesini artırmayı hedefliyor.
Toplumsal Demokrat Partili (SPD) Olaf Scholz başbakanlığında, Yeşiller ve Hür Demokratların iştirakiyle kurulan koalisyon hükümeti bu gayesine, koalisyon mukavelesinde yer verdi.
Mukavelede, Türkiye’deki sivil toplum ile bağlantıların güçlendirilmesine vurgu yapılmış, “Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan, bayan ve azınlık hakları büyük ölçüde kısıtlandı. Bu niçinle iştirak müzakerelerinde fasıl kapatmayacağız ve yenisini açmayacağız. AB-Türkiye Diyalog Gündemini canlandıracağız, sivil toplum ile diyaloğu, gençlik değişim programlarını genişleteceğiz” denilmişti.
Türkiye’de son senelerda artan anti-demokratik uygulamalar niçiniyle AB ile bağlar çıkmaza girerken, üyelik süreci de fiilen rafa kalktı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, insan haklarına hürmet, çoğulcu demokrasi ve hukuk devletinin gerilemesine yol açan siyasetleri, Türkiye’yi AB üyelik maksadından uzaklaştırırken, Avrupa ülkeleriyle siyasi ilgiler de zora girdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala’nın tahliye edilmesi sonucunı uygulamamakta direnmesi Türkiye’yi, Avrupa Kurulu’nda oy hakkının ya da üyeliğinin askıya alınmasından, üyelikten çıkarmaya kadar gidebilecek bir yaptırım süreciyle karşı karşıya getirdi.
Avrupa başşehirlerinde Seyahat davasının tek tutuklusu olan Osman Kavala, Türkiye’de sivil toplumun “sistematik” olarak kriminalize edilmesinin örneklerinden biri olarak görülüyor.
Sivil toplum ve muhalefet üstündeki baskı ve hak ihlallerinin önemli ve daima bir nitelik kazanması, Türkiye’nin AB ile ilgilerinde de keskin bir yol ayrımı telaşını artırıyor.
birebir vakitte, “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değil” telaffuzunun çoğunlukla lisana getirildiği Avrupa başşehirlerinde, yeni bir iktidarla demokratik ıslahat sürecinin bir daha canlanabileceği umudu korunuyor.
Bağlar sivil toplum ile güçlendirilebilir mi?
Almanya’nın saygın niyet kuruluşlarından Siyaset ve Bilim Vakfı (SWP) bünyesindeki Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS) yayımladığı yeni bir raporda, bu kritik süreçte, AB ile Türkiye içinde, gençler ve sivil toplumlar içinde diyaloğun güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
Akademisyenler Bezen Balamir Coşkun, Cihan Dizdaroğlu, Dimitrios Triantaphyllou tarafınca kaleme alınan makalede, Avrupa ile Türkiye içinde toplumlar içinde yanlış anlamaların önlenmesi, önyargıların giderilmesi, karşılıklı anlayışın geliştirilmesi için bu cins programların kıymetli katkılar sağladığına işaret edildi.
Raporda, bilhassa son devirde krizlerle bir arada karşılıklı güvensizliğin arttığı, halklar içinde inancın bir daha inşası için de sivil toplum diyaloğunun kilit değer taşıdığı açıklandı.
Rapor, CATS’ın, “Avrupa Güvenliği için hem partner hem sorun olarak Türkiye” isimli projesi kapsamında hazırlandı ve “Gençlik ve sivil toplum içinde diyalog ve inanç inşası” başlığıyla yayımlandı.
“kuvvetli bir sivil toplum var”
Raporu kaleme alan milletlerarası bağlar uzmanlarından, İzmir Siyasetler Merkezi Koordinatörü Doçent Dr. Bezen Balamir Coşkun, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “AB ile Türkiye münasebetleri, son senelerda daima krizlerle gündemde yer alıyor. Lakin daha uygun bir gelecek umudu var ise, ki bu var, bu nüve, gençlik, sivil toplum içinde olan diyalogdan ortaya çıkacak ve gelişecek” dedi.
Türkiye’de kuvvetli bir sivil toplum olduğunu vurgulayan Balamir Coşkun, “Türkiye’de konjonktür ne olursa olsun, ne kadar baskı görürse görsün yılmayan dirençli bir sivil toplum yapısı var. Bilhassa AB’den ve öteki memleketler arası kuruluşlardan gelen takviyeler kıymetli bir kaynak oluşturuyor. Bu yüzden sivil toplum genelinde ve gençlik çalışmaları özelinde bu çalışmaların muhakkak desteklenmesi gerekiyor” değerlendirmesini aktardı.
“Destek artırılmalı”
Lakin son senelerda Türkiye’nin AB’den uzaklaşmasına yol açan siyasi gelişmeler AB’nin, üyelik müzakereleri kapsamında sağladığı IPA isimli iştirak öncesi mali yardımlarda kesintiye gitmesini birlikteinde getirdi.
Müzakere sürecinin artık fiilen askıda olması, son gelişmeler ışığında da resmen durdurulması ihtimalinin bulunması, sivil toplum ve gençlik projelerine sağlanan dayanakla ilgili tasaya yol açıyor.
AB’nin bu mali kaynaklarda gittiği kesintilerden en epey sivil toplum ve gençlik programlarının etkilendiğine dikkat çeken Balamir Coşkun ise şunları söylemiş oldu:
“Dünyanın bir epeyce ülkesine olduğu üzere Türkiye’de de şayet hükümet yanlısı bir sivil toplum örgütü değilseniz epeyce yalnız kalabiliyorsunuz. Bu niçinle sivil toplumun Türkiye’nin demokratikleşmesi alanında yaptığı çalışmaların AB fonlarıyla desteklenmeye devam edilmesi, hatta cesaretlendirici düzeyde artırılması gerekiyor.”
AB-Türkiye ilgilerindeki tansiyonlara karşın tarafların bir epeyce alanda bir arada çalışmalarını gerektirecek ortak çıkarları da bulunduğuna işaret eden Balamir Coşkun, değerlendirmesini şu biçimde tamamladı:
“Ne AB Türkiye’ye ne Türkiye AB’ye sırtını dönebilir. 60’lı senelerdan bu yana, sıkıntı, inişli çıkışlı periyotlar yaşanmış olsa da her iki tarafta da, hem akademide hem sivil toplumda tıpkı vakitte bürokraside, ilgilerin devam etmesi için canla başla çalışan beşerler var. Bunlar göz gerisi edilemez, edilmemelidir.”
“Siyasi momentum gelene kadar takviye artırılmalı”
Türkiye-AB bağlarını yakından takip eden isimlerden olan Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Forumu Genel Sekreteri Laura Batalla Adam da siyasi tansiyonların süreceğine işaret etti, buna karşın AB ve üye ülkelerin, Türkiye ile sivil toplum ve gençlik programlarına takviyesini güçlendirerek sürdürmesi gerektiğini söylemiş oldu.
Demokrasideki gerileme niçiniyle Türk Hükümeti’ne sağlanan IPA fonlarının kesintiye uğradığını, AB’nin mali kaynakların bir kısmını direkt sivil topluma aktarmaya yöneldiğine işaret eden Batalla Adam, “Bu yolla bir istikrar sağlanmaya çalışıldı. Lakin ne yazık ki sağlanan kaynaklar azaldı. Tansiyonlardan kaynaklı bu kesinti sivil toplumu da olumsuz etkiledi ve artık daha fazla kesintiye gidilmemesi büyük kıymet taşıyor” dedi.
Türkiye’nin AB’nin gençlik, inovasyon, araştırma ve geliştirme üzere bir epeyce programında yer aldığını, bu alandaki işbirliği ve diyalog uğraşlarının artırılması gerektiğini vurgulayan Batalla Adam, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Siyasi bahislerin görüşülmesi için uygun siyasi momentum gelene kadar, sivil toplum temaslarının, karşılıklı ziyaretin, gençlik değişim programlarının güçlendirilmesi gerekiyor. Ne yazık ki koronavirüs salgını da karşılıklı ziyaret ve temasları etkiledi lakin kuvvetliklere karşın bunların sürdürülmesi büyük ehemmiyet taşıyor.”
“Değişim içeriden gelecek”
Türkiye’de artan otoriterleşme en epeyce sivil toplum aktörlerini etkiliyor. Türkiye-AB bağları ve AB’nin sivil topluma dayanağı alanında çalışmalar yürüten Dr. Özge Zihnioğlu, bu niçinle sivil toplum aktörlerinin direncinin güçlendirilmesi gerektiğini söylemiş oldu.
Liverpool Üniversitesi Siyaset Kısmı’ndan Zihnioğlu, Türkiye’deki mevcut periyodun geçeceğine olan inancını vurgulayarak, “Türkiye’de demokrasi ve insan hakları alanındaki değişim içeriden gelecek. Dışarıdan sivil toplumu ya da farklı aktörleri destekleyerek değişimin gelmesi mümkün değil. Bu niçinle sivil toplum desteklenmeli derken kastettiğim şey, otoriterlik periyodunda bir değişim olana kadar, ki olacak, o an gelene kadar sivil toplumun ayakta durabilmesi için direncinin artırılmasına dönük takviye verilmeli” görüşünü aktardı.
İnsan kaynağı çıkışı büyük kayıp
Türkiye’de bilhassa hak temelli sivil toplum kuruluşlarında çalışmanın artık bir risk olarak algılanmaya başlandığını, bu kümelerde son devirde değerli bir insan kaynağını çıkışı olduğuna işaret eden Zihnioğlu, “Uzun müddette yetişen, birikim ve deneyime sahip, kurumsal hafızası olan insanların diğer yerlerde iş aramaya başlaması, sivil toplum için fazlaca büyük bir sorun ve kayıp. Bu insanların tutunabiliyor olması gerekiyor” dedi.
AB’nin projelere dayanak verdiğini fakat hak temelli örgütlerin mevcut konjonktür niçiniyle artık projeleri hayata geçirmekte zorlanabildiğine işaret eden Zihnioğlu, “Bu süreçte sivil toplum örgütleri ya da bağımsız medya kuruluşlarının sürekliliklerini sağlayabilmeleri ve insan kaynağı yetiştirebilmesi için kaynak sağlanmalı” diye konuştu.
‘Diyalog teşvik edilmeli’
Zihnioğlu ayrıca cumhurbaşkanlığı hükümet süreci ile bir arada sivil toplumun siyaset imal sürecine etkisinin azaldığına işaret ederken, “Meclis siyaset imal sürecinde fonksiyonsuz hale gelince, sivil toplumun tesir alanı azaldı. Bu niçinle AB, farklı altyapı projeleri için kamu kurumlarına mali kaynak sağlarken, daha geniş tabanlı, sivil toplumun bir daha siyaset üretim sürecine dahil edilmesini sağlayacak kriterleri koşul koşabilir. Bu, kamu kurumu çalışanları ile sivil toplum içindeki önyargıların giderilmesini sağlayacak diyalog platformlarının oluşmasını da sağlayabilir” dedi.
Son devirde farklı alanda çalışan sivil toplum kuruluşları ile mahallî idareler, siyasi partiler ve odaların daha sık bir ortaya geldiğini gözlemlediğini söyleyen Zihnioğlu, AB’nin sağladığı fonlarla bu diyaloğu daha da teşvik edebileceğini kaydetti.
Hala bakanlıklarda, kamu kurumlarında özveriyle çalışan bürokratlar olduğunu, Türkiye’nin kazanılması için kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşlarının diyaloğunu teşvik edecek süreçler öngörülmesi gerektiğini vurgulayan Zihnioğlu, fonların politize bulunmasına yol açacak adımlardan da mümkün mertebe kaçınılması gerektiğini vurguladı.
Özge Zihnioğlu, “AB fonlarının tahsisinde Türkiye’de AB Başkanlığı üzere Türkiye’deki kamu kurumlarının bir biçimde bu fotoğrafın ortasında olması sağlanmalı” dedi.
Almanya da takviyesini artıracak
Bu ortada Aralık ayında bakılırsave başlayan yeni Alman Hükümeti de Türkiye’de gençler ve sivil toplumun güçlendirilmesine takviyesini artırmayı hedefliyor.
Toplumsal Demokrat Partili (SPD) Olaf Scholz başbakanlığında, Yeşiller ve Hür Demokratların iştirakiyle kurulan koalisyon hükümeti bu gayesine, koalisyon mukavelesinde yer verdi.
Mukavelede, Türkiye’deki sivil toplum ile bağlantıların güçlendirilmesine vurgu yapılmış, “Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan, bayan ve azınlık hakları büyük ölçüde kısıtlandı. Bu niçinle iştirak müzakerelerinde fasıl kapatmayacağız ve yenisini açmayacağız. AB-Türkiye Diyalog Gündemini canlandıracağız, sivil toplum ile diyaloğu, gençlik değişim programlarını genişleteceğiz” denilmişti.