Orta Doğu’da iki devletli konfederasyon önerisi

UyduYayini

Global Mod
Global Mod
İsrail ve Filistin’den kamuoyunda tanınmış kişilikler, tıkanan Ortadoğu barış sürecini canlandırmak için yeni bir teklif getirdi.

Ortalarında eski üst seviye yetkililerin de bulunduğu kümenin kamuoyuna deklare ettiğı plan, İsrail’in 1967 savaşında ele geçirdiği Batı Şeria’nın geniş bölümleri, Gazze ve Doğu Kudüs’te hükümran olacak bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını öngörüyor. Plana bakılırsa İsrail ve Filistin devletleri başka hükümetlere sahip olacak, fakat güvenlik, altyapı ve iki halkı da ilgilendiren başka konularda üst seviye uyum ortasında bulunacak.

Plan, büyük ölçüde 2003 yılında oluşturulan Cenevre Teşebbüsünün tekliflerine dayanıyor. O devir iki taraftan eski yetkililer ve aydınlar bir ortaya gelerek Ortadoğu sıkıntısına tahlil tekliflerini sıraladıkları gayrıresmi ve bağlayıcılığı bulunmayan Cenevre Mutabakatı’na imza atmıştı.

Bugün kamuoyuna açıklanan yaklaşık 100 sayfalık konfederasyon planı, pürüzlü kilit hususlara tahlil konusunda da ayrıntılı teklifler içeriyor.

Yahudi yerleşimcilere Batı Şeria’da kalma imkanı

Planın en tartışmalı kısmı ise Yahudi yerleşimciler konusu. Taslağa göre İsrail işgali altında Batı Şeria’ya yerleşen yaklaşık 500 bin Yahudi yerleşimciye bölgede kalma imkanı tanınacak. Sona yakın büyük Yahudi yerleşimleri birebir toprak mübadelesiyle İsrail topraklarına katılacak. Batı Şeria’nın iç bölümlerinde yaşayan Yahudi yerleşimcilere ise taşınma ya da Filistin devletinde süresiz oturuma sahip olma seçenekleri tanınacak. 1948 yılında İsrail devletinin kurulmasıyla mülteci pozisyonuna düşenler dahil, birebir sayıda Filistinliye de Filistin vatandaşı olarak süresiz oturma müsaadesiyle İsrail’e yerleşme imkanı verilecek.

Cenevre Teşebbüsü’nün kurucularından eski üst seviye İsrailli yetkili ve barış müzakerecisi Yossi Beilin, Yahudi yerleşimcilerin Filistin topraklarından kitlesel tahliyesi konusu masadan kaldırılarak, planın yerleşimciler açısından daha kabul edilebilir hale getirilebileceğini kaydetti.

Beilin, Yahudi yerleşimcilerle çatışma tehdidinin iki devletli tahlil isteyenlerin işini zorlaştırdığını belirterek, planda yer aldığı formuyla bir konfederasyonun Yahudi yerleşimciler açısından da daha makul görülebileceğini belirtti.

“Bazı ödünler vermemiz gerekiyor”

Cenevre Teşebbüsüne dahil Filistinliler içinde öne çıkan isimlerden Hiba Hüseyni de Yahudi yerleşimciler konusundaki teklifin “fazlaca tartışmalı” olabileceğini kabul etmekle birlikte planın bütün olarak Filistinlilerin kendi devletlerini kurma gayesine hizmet edeceğini kaydetti. 1994 yılında barış görüşmelerinde Filistin müzakere heyetinde danışman olarak yer alan Hüseyni, “Kolay olmayacak. 1948’den beri üzerinde çalıştığımız devlet kurma ve kendi bahtını tayin etme hakkına ulaşmak için kimi ödünler vermemiz gerekiyor” diye konuştu.

İki tarafın da başşehir olarak gördüğü Kudüs’ün statüsü, hudutların son hali ve Filistinli mültecilerin durumu üzere pürüzlü mevzuların konfederasyon ortasındaki iki başka devlet tarafınca daha kolay bir biçimde çözülebileceğini belirten Hüseyni, kesin bir mutabakat öncesinde tüm detayları tahlile bağlama gayretlerinin şimdiye kadar başarılı olmadığını hatırlatarak “Şimdi süreci bilakis çeviriyoruz ve tanımayla başlıyoruz” dedi.

Plan ABD ve BM’ye sunulacak

İsrail Dışişleri Bakanlığı ve Filistin Özerk İdaresinden planla ilgili bir değerlendirmede bulunulmadı.

İsrail’in nazaranvdeki Başbakanı Naftali Bennett, eski bir Yahudi yerleşimci başkanı ve Filistin devletine karşı çıkıyor. Koalisyon mutabakatı gereği Başbakanlık bakılırsavini 2023’te devralması planlanan Dışişleri Bakanı Yair Lapid ise iki devletli tahlile dayanak veriyor. Milletlerarası toplum da iki devletli tahlili Ortadoğu barışı için tek gerçekçi seçenek olarak görüyor.

Filistin toprağı olan Batı Şeria’yı Yahudi halkının tarihi ve dini merkezi, İsrail’in ayrılmaz bir kesimi olarak bakılırsan Yahudi yerleşimciler, İsrail siyasetinde de kıymetli bir baskı ögesi oluşturuyor. Batı Şeria’nın iç kesitlerinde yaşayan Yahudi yerleşimciler, İsrailliler içindeki en radikal kesim olarak biliniyor ve her cins toprak paylaşımına karşı çıkıyor. Filistinliler Yahudi yerleşimcileri barış önündeki en kıymetli mahzurlardan biri olarak görüyor. Memleketler arası toplumun kıymetli bir kısmı, Filistin topraklarında kurulan yerleşimleri yasa dışı olarak görüyor.
 
Üst