Sudan’da ordu Pazartesi günü darbe yaparak idareye el koydu. Darbe, ülkenin çalkantılı tarihinde son kriz oldu.
Gözaltındakiler içindeki nazaranvden alınan Başbakan Abdullah Hamduk çabucak sonrasında özgür bırakıldı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Hamduk ile telefonda görüştü. Amerikan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Blinken’ın Sudan ordusuna, tutuklanan tüm sivil başkanları hür bırakma davetini bir dahalediği açıklandı.
Siyasi gerginliklere ek olarak yüksek enflasyon, besin, yakıt ve ilaç kıtlığı yüzünden Sudan iktisadı de derin bir kriz ortasında.
Ülkenin memleketler arası bağlantılarda senelerca tecrit edilmesinin akabinde son periyotlarda kurulan ilgiler de darbe niçiniyle bir daha sekteye uğradı.
Pekala Sudan’da neler yaşandı?
Darbe nasıl oldu?
30 yıl boyunca Sudan Devlet Lideri olan Ömer el-Beşir’in Ağustos 2019’da darbe ile devrilmesinin akabinde, askeri ve sivil önderler iktidarı paylaşıyordu.
nazaranve darbeyle gelen el Beşir bir daha bir askeri darbeyle devrilmiş fakat sivil idare talebiyle düzenlenen kitlesel sokak protestoları kararı ordu, demokratik bir hükümet hedefleyen bir planı müzakere etmek zorunda kalmıştı.
Sudan geçiş sürecini yaşıyor; sivil ve askeri önderler, Sudan Egemenlik Kurulu ismi altında ortak bir komite üzerinden ülkeyi yönetiyordu.
Lakin kuruldaki sivil ve askeri kümeler içinde problemler yaşanıyordu.
Süreksiz hükümetteki askeri önderler, sivillerden ıslahat talebinde bulunmuş ve kabinede değişiklik daveti yapmıştı. Sivil başkanlar ise bunu ordunun iktidardaki gücünü artırma teşebbüsü olarak değerlendirip reddetmişti.
Sudan’da 2019’dan bu yana birfazlaca başarısız darbe teşebbüsü olmuş, bunların sonuncusu daha geçen ay yaşanmıştı.
En üst seviye sivil başkan olan Başbakan Abdullah Hamduk, darbe teşebbüsünden el-Beşir taraftarlarını sorumlu tuttu.
Son haftalarda, başşehir Hartum’da ordu yanlısı şovların yanı sıra başbakanı destekleyen kitlesel karşı şovlar de düzenlendi.
Ordu yanlısı göstericiler, hükümeti Sudan’ı kalkındıramamakla suçladı.
Hamduk’un iktisatta ıslahat teşebbüsleri, akaryakıt için verilen devlet takviyesinin azaltılması üzere tedbirler de içerdiğinden kimi bölümlerin dayanağını alamadı.
Sudan’ın siyasi kırılganlığı ise epeyce eskiye dayanıyor.
Geçmişte siyasi partilerin daima bölünmesi, konsensüs sağlayamamaları ordunun müdahalelerine yol açmış, “düzenin bir daha tesisi” nedeni öne sürülerek darbeler yapılmıştı.
Bugün Sudan’da en az 80 siyasi parti var. Bu bölünmüş yapı Sudan Egemenlik Kurulu’nu de etkiliyor, askerler ve siviller içindeki iç çekişmeler niçiniyle siyasi konsensüs sağlanamıyor.
Darbe daha sonrası hangi kararlar belirtildi?
Sudan Egemenlik Kurulu Lideri Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, darbe daha sonrası olağanüstü hal ilan edildiğini, hükümetin ve kurulun dağıtıldığını deklare etti. Seçimlerin Temmuz 2023’te yapılacağını duyurdu.
Ülkede internete kısıtlama getirildi.
Afrika Birliği, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra Arap Birliği ve ABD ise darbeye ait tasalarını deklare etti.
Bundan daha sonra ne olabilir?
Afrika uzmanı Alex de Waal’e göre, darbe çabucak hemen kesin kararına ermiş değil ve Sudan’da “sivil hareket büyük bir kapasiteye sahip”.
BBC’nin Newshour programında konuşan Waal, “Ordu ne vakit hududu aştıysa sokaklar hareketlendi ve halk askerlere geri adım attırdı. Artık de tıpkı şeyi yaşayacağız sanırım” yorumunu yaptı.
Hartum’da göstericiler sokaklarda.
Ordu ise şovları sınırlama uğraşında.
Haziran 2019’da demokratik geçiş süreci konusunda muahedeye varılmadan evvel askerler göstericilere ateş açmış ve Hartum’da 87 kişi ömrünü kaybetmişti.
İki taraf karşı karşıya gelirken, bu katliamın anısı da halkın hafızasında canlılığını koruyacak görünüyor.
Gözaltındakiler içindeki nazaranvden alınan Başbakan Abdullah Hamduk çabucak sonrasında özgür bırakıldı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Hamduk ile telefonda görüştü. Amerikan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Blinken’ın Sudan ordusuna, tutuklanan tüm sivil başkanları hür bırakma davetini bir dahalediği açıklandı.
Siyasi gerginliklere ek olarak yüksek enflasyon, besin, yakıt ve ilaç kıtlığı yüzünden Sudan iktisadı de derin bir kriz ortasında.
Ülkenin memleketler arası bağlantılarda senelerca tecrit edilmesinin akabinde son periyotlarda kurulan ilgiler de darbe niçiniyle bir daha sekteye uğradı.
Pekala Sudan’da neler yaşandı?
Darbe nasıl oldu?
30 yıl boyunca Sudan Devlet Lideri olan Ömer el-Beşir’in Ağustos 2019’da darbe ile devrilmesinin akabinde, askeri ve sivil önderler iktidarı paylaşıyordu.
nazaranve darbeyle gelen el Beşir bir daha bir askeri darbeyle devrilmiş fakat sivil idare talebiyle düzenlenen kitlesel sokak protestoları kararı ordu, demokratik bir hükümet hedefleyen bir planı müzakere etmek zorunda kalmıştı.
Sudan geçiş sürecini yaşıyor; sivil ve askeri önderler, Sudan Egemenlik Kurulu ismi altında ortak bir komite üzerinden ülkeyi yönetiyordu.
Lakin kuruldaki sivil ve askeri kümeler içinde problemler yaşanıyordu.
- Afrika’da askeri müdahaleler niye artıyor?
- Ömer el Beşir: Sudan’ın darbeyle gelip darbeyle giden 30 yıllık devlet lideri
Süreksiz hükümetteki askeri önderler, sivillerden ıslahat talebinde bulunmuş ve kabinede değişiklik daveti yapmıştı. Sivil başkanlar ise bunu ordunun iktidardaki gücünü artırma teşebbüsü olarak değerlendirip reddetmişti.
Sudan’da 2019’dan bu yana birfazlaca başarısız darbe teşebbüsü olmuş, bunların sonuncusu daha geçen ay yaşanmıştı.
En üst seviye sivil başkan olan Başbakan Abdullah Hamduk, darbe teşebbüsünden el-Beşir taraftarlarını sorumlu tuttu.
Son haftalarda, başşehir Hartum’da ordu yanlısı şovların yanı sıra başbakanı destekleyen kitlesel karşı şovlar de düzenlendi.
Ordu yanlısı göstericiler, hükümeti Sudan’ı kalkındıramamakla suçladı.
Hamduk’un iktisatta ıslahat teşebbüsleri, akaryakıt için verilen devlet takviyesinin azaltılması üzere tedbirler de içerdiğinden kimi bölümlerin dayanağını alamadı.
Sudan’ın siyasi kırılganlığı ise epeyce eskiye dayanıyor.
Geçmişte siyasi partilerin daima bölünmesi, konsensüs sağlayamamaları ordunun müdahalelerine yol açmış, “düzenin bir daha tesisi” nedeni öne sürülerek darbeler yapılmıştı.
Bugün Sudan’da en az 80 siyasi parti var. Bu bölünmüş yapı Sudan Egemenlik Kurulu’nu de etkiliyor, askerler ve siviller içindeki iç çekişmeler niçiniyle siyasi konsensüs sağlanamıyor.
Darbe daha sonrası hangi kararlar belirtildi?
Sudan Egemenlik Kurulu Lideri Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, darbe daha sonrası olağanüstü hal ilan edildiğini, hükümetin ve kurulun dağıtıldığını deklare etti. Seçimlerin Temmuz 2023’te yapılacağını duyurdu.
Ülkede internete kısıtlama getirildi.
Afrika Birliği, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra Arap Birliği ve ABD ise darbeye ait tasalarını deklare etti.
Bundan daha sonra ne olabilir?
Afrika uzmanı Alex de Waal’e göre, darbe çabucak hemen kesin kararına ermiş değil ve Sudan’da “sivil hareket büyük bir kapasiteye sahip”.
BBC’nin Newshour programında konuşan Waal, “Ordu ne vakit hududu aştıysa sokaklar hareketlendi ve halk askerlere geri adım attırdı. Artık de tıpkı şeyi yaşayacağız sanırım” yorumunu yaptı.
Hartum’da göstericiler sokaklarda.
Ordu ise şovları sınırlama uğraşında.
Haziran 2019’da demokratik geçiş süreci konusunda muahedeye varılmadan evvel askerler göstericilere ateş açmış ve Hartum’da 87 kişi ömrünü kaybetmişti.
İki taraf karşı karşıya gelirken, bu katliamın anısı da halkın hafızasında canlılığını koruyacak görünüyor.
- Sudan’da darbe: Süreksiz idare feshedildi, OHAL ilan edildi
- Sudan’da darbeci general ‘iç savaşı önlemek için’ idareye el koyduklarını söylemiş oldu, Başbakan Hamduk da ‘kendi konutuna döndü’