Ukrayna-Rusya krizi: Hudutta son durum ne, tansiyon nasıl tırmandı?

UyduYayini

Global Mod
Global Mod
Ukrayna’nın doğusundaki hudut bölgesinde Rusya ile yaşanan ve vakit zaman küçük çaplı çatışmalara dönüşen tansiyon artıyor. Ukrayna ve Batılı destekçileri Rusya’yı hududa on binlerce askerini yığmakla suçlarken Rusya, suçlamaları reddediyor.

ABD başta olmak üzere NATO ülkeleri, Rusya’nın askeri yığınak ve tatbikatları karşısında Ukrayna’nın da birlik üyesi yapılması ihtimalini daha yüksek sesle lisana getirdikçe Rusya da buna itirazlarını artırıyor ve daha sert açıklamalar yapıyor.

Son aylarda yaşanan diplomasi trafiği ve başkanların görüşmeleri de bugüne kadar sonuçsuz kaldı ve huduttaki tansiyon arttı. O denli ki, Batılı ülkeler Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhakından daha sonra bir defa daha Ukrayna’ya işgal başlatabileceği tarafında telaşların arttığını belirterek Ukrayna’ya askeri takviyeye başladı.

Hudutta son durum ne?

2021 sonunda evvel Ukrayna’nın ABD, NATO ve Avrupa Birliği ülkelerine davetleri, akabinde Batılı ülkelerin istihbarat raporları, Rusya’nın on binlerce askerini Ukrayna sonuna konuşlandırdığını; bu sayede Donbas bölgesindeki ayrılıkçılara dayanaklarını artırdıklarını ortaya koydu. Bunun yanı sıra Rus ordusunun, Ukrayna’nın bir öteki komşusu olan Belarus’la birlikte bir daha Ukrayna hududunda ortak tatbikat yapacağı belirtildi.

Toplumsal medyada paylaşılan ve Avrupa’da biroldukca gazete ve haber kanalının yayımladığı kimi manzaralarda, Rus ordusuna mensup epey sayıda keskin nişancının Ukrayna sonuna 60 km arada talim yaptığı ve Rusya’ya ilişkin iki adet kısa menzilli balistik füze sisteminin ve fazlaca sayıda tankın ülkenin doğusundan Ukrayna hududuna gerçek gdolayıldüğü görülüyor. Lakin füzelerin rotası yahut nerede konuşlandırılacağı bilinmiyor.

On binlerce Rus askerinin konuşlandırıldığı belirtilen bölgelerden biri olan Rostav’dan da kimi imajlar toplumsal medyada paylaşıldı. Bu görüntülerde da askerlerin atış talimi yaptığı görülüyor.

  • İngiltere, Rusya’ya karşı savunmasını güçlendirmesi için Ukrayna’ya silah gönderiyor
  • ABD: Rusya ya diplomasiyi seçecek ya da Batı’yla karşı karşıya gelecek
  • ABD’den Rusya’ya ihtar: ‘Ukrayna ile çatışma yoluna giderseniz önemli sonuçları olur’
Getty Images Sonda mayınlı bölgede devriye gezen Ukrayna askerleri

Ukrayna Savunma Bakanlığı da, Rus askerlerin 14 Ocak’ta Ukrayna hudutları ortasında yer alan lakin Rusya yanlısı ayrılıkçı kümelerin denetiminde bulunan Donbas’taki Horlivka bölgesine “amonyak dolu konteynerler taşındığı” açıklaması yaptı. Ukrayna ordusunun istihbarat ünitesinden yapılan açıklamada da, “Bu unsurların Rusya tarafınca Ukrayna’yı zehirli husus kullanmakla suçlamak ve Ukrayna’da daha fazla işgale taban hazırlamak için kullanılmasından telaş edildiği” açıklandı.

hem de Rus ordu birliklerinin Tambov bölgesinde paraşütlerle iniş talimi yaptığı da biliniyor.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) izleme yaparak edindiği ayrıntıları paylaştığını belirten Ukraynalı yetkililer, 99 Rus askerî teçhizat ünitesinin Donbas bölgesine yerleştirildiğini söylemiş oldu. Bunların içinde üç adet füze sistemi de bulunuyor.

Tüm bu konuşlandırma, talim ve tatbikatlar, Ukrayna’dan ve NATO’dan gelen yansıları artırdı. Bunun üzerine Rusya, bu kere askerlerini Belarus’a konuşlandırdı. “Birleşik Kararlılık” ismi verilen bir ortak tatbikat için askerlerin Belarus’a gönderildiği açıklansa da; Ukrayna’ya yönelik bir işgalden endişelenen NATO ülkeleri için bu adım, Rus asklerinin bununla birlikte ülkenin kuzey sonuna da yerleşmesi manasına geliyor.

  • Rusya, Ukrayna sonuna niye askeri yığınak yapıyor?
  • Rusya hakikaten Ukrayna’yı işgal etmeyi mi planlıyor?
  • Ukrayna-Rusya krizi: Tansiyon niye yükseldi, bölgede neler oluyor?
Yalnızca askerlerin değil, Rusya’dan zırhlı araçlar, toplar ve diğer biroldukca askeri mühimmat ile teçhizatın da trenlerle Belarus’a taşındığı belirtiliyor.

Belarus’un güvenlik kurulunun başında bulunan Alexander Volfovich, bu ikmalle ilgili düzenlediği basın toplantısında “Ortak tatbikatın Şubat ayında yapılacağını, öncesinde askerlerin ve gerekli mühimmatın konuşlandırılmasına başlandığını” duyurdu.

Belarus, Ukrayna’nın kuzeyinde 1125 kilometrelik hududa sahip ve Rusya ile epeyce yakın bağlar ortasında. Tatbikatın ülkenin batı hududunda, NATO üyeleri Polonya ve Litvanya’ya yakın bölgede gerçekleşeceği de Belaruslu yetkililer tarafınca belirtildi.

Tatbikatta kaç adet askerin yer alacağı ve tam günüyle ilgili ayrıntılar ise çabucak hemen kamuoyuyla paylaşılmadı. Lakin Belaruslu yetkililer, bu tatbikatın “Sınırdaki NATO varlığına ve Ukrayna’nın askeri gücünü artırma gayretlerine karşılık olarak yapıldığını” belirtiyor.

Polonya Dışişleri Bakanı Zbigniew Rau ise, Rusya’yla bir savaşın “Son 30 yıldır olmadığı kadar yakın olduğunu” söylemiş oldu ve “Eli kulağında olmasa da tehdit bu defa hayli gerçek görünüyor” dedi.

Rusya ise tüm bu gelişmelere karşın savları reddediyor. 10 Ocak’ta Cenevre’de yapılan Rusya-ABD görüşmelerinin akabinde konuşan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkovi “Ukrayna’ya saldırma yahut ülkeyi işgal etme planları yahut niyetleri olmadığını” savundu.

Bir yandan Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ise, “Batı’nın agresif yaklaşımı devam ederse uygun askeri-teknik tedbirlerle karşılık vereceklerini” söylemiş oldu.

2021 sonunda uydu manzaralarından elde edilen bilgilere bakılırsa, Ukrayna’ya 300 kilometre uzaklığa kadar taşınıp konuşlandırılan otomatik tahrikli silahlar, savaş tankları, piyade savaş araçları da bölgede varlığını koruyor. İkmalin akabinde bölgede eğitimler de yapıldığı biliniyor.

Rusya ise olağan kış eğitimlerinin başladığını belirtiyor ve yalnızca 10 binden biraz fazla askerin yer aldığını savunuyor.

Rusya da Ukrayna’yı Donbas’ta yaşayan Ruslara ayrımcılık yapmakla ve bölgede Türkiye üretimi silahlı insansız hava araçlarını kullanmakla suçluyor. Ekim ayında Kremlin’den Türkiye’ye “Bölgedeki istikrarsızlığa katkıda bulunma” reaksiyonu de gelmişti.

Getty Images NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg

NATO nasıl karşılık verdi?

ABD’ye göre Rusya’nın 100 binden çok askerini hududa konuşlandırdığı uydu imajlarıyla ve istihbarat çalışmalarıyla doğrulandı; Rusya ise Ukrayna’yı işgal etme niyeti olmadığına dair kesin bir delil sunamadı. Bu “sıra dışı” faaliyetler sebebiyle NATO, bu yılın başlarında Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik yeni bir harekât başlatacağından kaygılı.

2014’te Ukrayna ile Rusya içinde birinci çatışmalar başladığından bu yana NATO, Baltık ülkeleri içindeki üyelerini güçlendirmeye öncelik veriyor. O denli ki dört taburluk milletlerarası askeri gücü Letonya, Litvanya, Estonya ve Polonya’ya konuşlandırdı. Memleketler arası güce Kanada, Almanya, İngiltere ve ABD’den askerler katıldı. Bu askerlerin birinci basamakta, NATO’dan daha fazla asker gönderilene kadar harekete geçecek olan birlikler olduğu belirtiliyor.

Kanada da pazartesi sabahı prestijiyle “özel gayeli bir askeri birliği” Ukrayna’ya konuşlandırdı. Seçkin birliğin modülü olan bu askerler, rastgele bir Rusya işgalinde Kanadalı diplomatların tahliye edilmesi nazaranvini üstlenecek. Haberler Ukrayna ve Kanada medyasında yayımlansa da, Kanada Özel Operasyon Gücü Komutası’ndan bir sözcü, Reuters haber ajansına, haberleri doğrulayamayacağını, fakat ülkesinin Ukrayna’yı 2020’den bu yana askeri olarak direkt desteklediğini söylemiş oldu.

Kanada’nın 2015’ten bu yana 200 askeri de eğitim emelli Ukrayna’da bulunuyor.

Estonya Başbakanı Kaja Kallas, geçen hafta yaptığı açıklamada NATO müttefikleriyle “Olası bir taarruza karşı ülkedeki NATO birliklerinin sayısını artırmayı görüştüklerini” deklare etti.

Danimarka ise geçen hafta, Litvanya’ya dört tane daha F-16 savaş uçağı ve bir savaş gemisi göndereceğini duyurdu.

Rusya’nın Ukrayna hududundaki hareketliliği, son periyotta NATO’yla daha yakın bir ilgi içine giren Finlandiya ve İsveç’te de ittifaka üye olup olmamak gerektiğine yönelik tartışmaları artırdı. Fakat çabucak hemen bu hususta net bir açıklama gelmedi.

İsveç, bir yandan da mümkün bir tehdide karşı yüzlerce askerini hafta sonu boyunca Baltık Denizi’ndeki Gotland Adası’na taşıdı.

Reuters’a konuşan iki NATO diplomatına göre, muhtemelen gelecek ay üye ülkelerin savunma bakanlarının bir ortaya gelerek Romanya’daki NATO merkezine daha fazla asker gönderme gerekliliğini masaya yatıracak. 2017’den beri operasyonel olan merkezde savaşmaya hazır askerler nazaranv yapmıyor; yalnızca komuta merkezi olarak kullanılıyor.

Tansiyon nasıl tırmandı?

2014’te Rusya ve Ukrayna hududunda yaşanan tansiyon, Rusya’nın Ukrayna’ya bağlı Kırım yarımadasını ilhakıyla sonuçlandı. Batı’dan Rusya’ya yönelik yaptırımlar geldi. Tıpkı devirde Ukrayna’nın doğusundaki, Rusya sonundaki Donetsk’te de Rusya’dan dayanak alan Rus yanlısı ayrılıkçılarla Ukrayna ordusu içinde da çatışmalar yaşanmıştı.

Savaş 2015’te sona ermiş olsa da Temmuz 2020’deki ateşkese kadar çatışmalar devam etti. Yaklaşık 15 bin kişi ömrünü kaybetti.

Rus nüfusun da çoğunlukta olduğu Donetsk ve Lugansk’te (Donbas bölgesi) tek taraflı bağımsızlık ilan eden Rusya yanlısı ayrılıkçılar varlığını sürdürüyor. Çatışmaların ve ateşkes ihlallerinin sürdüğü bölgede vakit zaman tansiyon artıyor.

Ateşkesin akabinde 2021’nin Mart ayı sonlarında yaşanan çatışmalarda dört Ukrayna askeri hayatını kaybettikten daha sonra Nisan ayında Ukrayna’daki birfazlaca üst seviye ordu, istihbarat ve dışişleri yetkilisinden Rusya’nın bölgedeki varlığını kuvvetlendirdiğine dair açıklamalar geldi. Rusya’nın ayrılıkçılar üzerinden “Ukrayna topraklarında ilerleme planları yaptığı” açıklandı.

2021 sonunda ise Batı ülkelerinin hazırladığı istihbarat raporları, Kiev idaresini doğrular nitelikteydi. Aralık ayı başında Washington Post’ta yayımlanan bir habere nazaran, ABD istihbarat yetkilileri Kremlin’in önümüzdeki yılın birinci aylarında birden çok cephede 175 bin askerle bir işgal planladığından endişeleniyordu.

Tıpkı periyotta CIA Yöneticisi William Burns de, “Rusya önderinin risk iştahını asla hafifçee almayacağını” belirtti:

“Bildiğimiz tek şey Rus ordusunu, Rus güvenlik servislerini kolaylıkla harekete geçebilecekleri bir yere yerleştirdiği…”

Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov da kendi istihbarat raporlarına dayanarak Rusya’nın Ocak ayı sonunda Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı bir operasyon yapma ihtimali olduğunu belirtti.
 
Üst